SKAZANI NA WYKLUCZENIE

Skazani na wykluczenie?
Autor: Tomasz Przybyszewski, Źródło: inf. własna

- Polska jest jedynym krajem w Europie, a pewnie i na świecie, który w tak wysokim stopniu dofinansowuje lekki stopień niepełnosprawności na chronionym i otwartym rynku pracy – mówił 8 października w Senacie Jarosław Duda, sekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej, podczas zorganizowanej z inicjatywy Caritas Polska konferencji „Skazani na ubóstwo?!”.

Minister Duda zwracał uwagę, że wzrost w ciągu ostatnich dwóch lat liczby osób z niepełnosprawnością ujawnionych w systemie dofinansowań PFRON o niemal 70 tys. jest wynikiem kryzysu gospodarczego, podczas którego pracodawcy byli zainteresowani zatrudnianiem tych osób, by uzyskać za nie pieniądze. Zainteresowanie było jednak największe w odniesieniu do osób z orzeczonym stopniem lekkim.

- Powinniśmy pomagać przede wszystkim osobom ze znacznym, a w drugiej kolejności z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności – tłumaczył minister Duda. – Dzisiaj w polskim systemie orzecznictwa, który jest ogromnym wyzwaniem na najbliższy czas, który - w moim przekonaniu - jest nie do końca szczelny, łatwo uzyskać lekki stopień niepełnosprawności. Mamy więc np. w systemie dofinansowań wiele tysięcy młodych emerytów: 37-, 38-letnich, którzy, będąc wcześniej w określonych obszarach zatrudnienia - myślę tutaj o służbach, takich jak policja, straż itd. - mają już świadczenia emerytalne. Z jednej strony mają świadczenia, z drugiej - są gotowi do podjęcia różnego rodzaju aktywności, są więc atrakcyjni dla pracodawcy.

Bardziej krytyczny był prowadzący konferencję senator Mieczysław Augustyn, przewodniczący Komisji Rodziny i Polityki Społecznej.
- Jest skandalem, że 30-, 40-letni byli policjanci zatrudniają się jako niepełnosprawni, ale, żeby pikanterii sprawie dodać, w większości w firmach ochroniarskich – mówił. – Panu ministrowi może nie wypada tak mocno mówić, ale to jest patologia. I na to idą ogromne pieniądze, których potem brakuje na programy. Więc ja jestem zwolennikiem przykrócenia tego procederu – bo tak można powiedzieć - wyłudzania pieniędzy, które są potrzebne innym na słuszne programy.

Wypowiedzi te były odpowiedzią na pytanie z sali o brak środków z PFRON na działania organizacji pozarządowych i samorządów. Minister Duda tłumaczył, że trudną obecnie sytuację PFRON pozwoli załagodzić nowelizacja ustawy o rehabilitacji, nad którą toczą się obecnie prace w Sejmie. Umożliwi ona w przyszłym roku utrzymanie poziomu finansowania orządów i organizacji pozarządowych z roku 2009.

Wcześniej minister Duda zapowiedział rozpoczęcie debaty na temat zmiany systemu pomocy społecznej, ponieważ obecny jest anachroniczny. Rocznie na świadczenia z pomocy społecznej wydaje się w Polsce 13 mld zł, jednak, zdaniem ministra Dudy, efektywność wykorzystania tych środków jest nikła.

Lepsze dysponowanie środkami kierowanymi na wsparcie osób potrzebujących pomocy jest konieczne, bo z każdą osobą zagrożoną wykluczeniem społecznym można pracować, każdy ma jakiś potencjał - taki wniosek wyciągnąć można z prezentowanej podczas konferencji książki pt. „Skazani na wykluczenie!? Zasoby adaptacyjne osób zagrożonych marginalizacją społeczną”. Tę publikację badawczą stworzyli naukowcy z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego na zamówienie Caritas Polska. Książka jest z założenia pozytywna; ukazuje na jakich zasobach można bazować, żeby człowiek mógł wyjść z każdego rodzaju ciężkiej sytuacji życiowej.
- Do tej pory bardzo rzadko ktoś wskazywał na to, czy osoba z grupy wykluczenia ma potencjał rozwojowy, czy nie. My udowodniliśmy, że ma – tłumaczyła prof. KUL Iwona Niewiadomska, współredaktorka książki. – Oczywiście o jednej rzeczy trzeba powiedzieć: ta grupa nie jest jednorodna. Te grupy mają bardzo różny potencjał.

Książka jest rodzajem „gotowca” wyjaśniającego, jak pracować z ludźmi doświadczającymi różnych problemów. Zaprezentowane są zdolności adaptacyjne m.in. młodzieży z rodzin alkoholowych, eurosierot, małoletnich matek, byłych więźniów czy osób bezdomnych. Nie ma wśród tych grup osób z niepełnosprawnością. Czy to znaczy, że nie są zagrożone wykluczeniem społecznym?

- W publikacji są wybrane grupy, takie, do których w tym momencie udało nam się dotrzeć – tłumaczyła prof. Niewiadomska. – To był wysiłek podejmowany w ciągu dwóch lat, zajmowaliśmy się różnymi grupami. W ramach tych grup były też osoby niepełnosprawne, mieliśmy jednak za małą grupę, była ona niereprezentatywna, żeby móc wyciągnąć wnioski dotyczące badań. Moje zdanie jest takie, że rzeczywiście osoby niepełnosprawne są w szczególny sposób predysponowane, żeby stawać się podmiotem czy przedmiotem wykluczenia.

Czy planowana jest więc publikacja dotycząca pracy adaptacyjnej z osobami z niepełnosprawnością? - Jeżeli będziemy już mieli wyniki dotyczące osób niepełnosprawnych, na pewno w jakiś sposób je opublikujemy – zapewniła prof. Niewiadomska. – Zbieramy dane, mamy materiały dotyczące tych grup i, jeżeli w przyszłości będzie taka wola osób, które zajmują się przeciwdziałaniem wykluczeniu społecznemu osób niepełnosprawnych, też na pewno będziemy nad tym pracować.